Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej jako miejsce zaawansowanej bazy informacji o terenie. (The Virtual Database of Regional Knowledge as a place of advanced terrain information database).
Introduction
The Virtual Database of Regional Knowledge is my brainchild about a collection of every kind of information about a random area. Nowadays we are everywhere surrounded by information technology and we have huge access to information from almost every place in the world. You have many tools, which help you to get some information about the place, which you are interested in. You can use Google, Wikipedia and for example some tourist apps like OsMand that lets you get essential stuff quickly and conveniently. Unfortunately, the transmission of information is still not equal. Some places are described better, others much worst. When you want to find some information about places situated in the rural or outback area you may have problems likewise in the case of some parts of the city.
My idea shows the solution, where every place, even the smallest area like a cadastre, a hamlet, or a district will present much information about itself. We need to implement a project, hire a lot of people and start to gather the information, which is actually available. When you will create the database for the smallest area you need to refer to big areas to get some general information. The best way to make this database is by browsing the literature, checking the maps, making the site survey, and carrying out a community interview.
After gathering the information we need to put everything together and digitalize it to make a sort of huge virtual library about every, even the smallest place. This library may be utilized by everyone. Another case arising out of this project is the reduction of structural unemployment among especially young, graduated people from many countries.
SPIS TREŚCI
- Wstęp
- Wstępne założenia (cele) Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej (WBWR)
- Mikro i makro ujęcie, efekt boomerangu
- Obszary “wyjściowe”
- Sposoby pozyskiwania danych
- Rodzaj informacji
- Efekty opracowania danych
- Kto mógłby zbierać dane?
- Mechanizm powstawania Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej (WBWR)
- Ostateczne cele Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej (WBWR)
- Analiza SWOT przedsięwzięcia
- Podsumowanie
- Linki
- Wstęp
Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej jest moim pomysłem na to jak zgromadzić wszelkie informacje o wybranym terenie w jedną całość. Żyjemy dziś w czasach, gdzie dostęp do informacji jest bardzo obszerny. Możemy dowiedzieć się wielu rzeczy na temat interesującego nas miejsca z różnych dziedzin. Niemniej jednak zdarzają się miejsca, o których wciąż wiemy mniej niż wiedzieć powinniśmy. Z reguły są to miejsca mniej atrakcyjne, bądź mniej znane. Prawdziwą współczesną, cyfrową bazą informacji pozostają takie narzędzia jak Google czy Wikipedia. Postępująca digitalizacja sprawia, że coraz więcej dostępnych informacji z sieci pochodzi ze zbiorów multimedialnych różnych czasopism naukowych. Powstają także różnego rodzaju start-upy pełniące rolę wyszukiwarek informacji. Inną drogą do pozyskania informacji są różnego rodzaju programy i aplikacje mobilne. W tym przypadku zdarza się, że pomiędzy poszczególnymi obszarami zaznacza się pewna nierówność bowiem często jest tak, że jedne obszary są opracowane lepiej, a inne gorzej. W tym artykule pragnę przedstawić sposób, w jaki można byłoby ową bazę informacji wykonać.
Na przykładzie narzędzi turystycznych wskażę przykłady aplikacji Osmand i Tripadvisor dla dwóch odmiennych regionów (ryc.1-3)
Obydwie platformy popularne są w Europie Zachodniej, natomiast ich zawartość znacznie gorzej wypada w przypadku Europy Środkowej, jak np. także i Polski. Wynikać to może m.in. z tego, że moda na korzystanie z tych aplikacji jeszcze do Polski nie dotarła. W takim przypadku musimy się zadowolić jedynie najbardziej popularnymi miejscami, które opracowane są najlepiej. Podobne wrażenie odnosi się również gdy penetruje się Wikipedię wraz z Jej siostrzanymi projektami, skąd o pewnych miejscach dowiemy się dużo, a o innych praktycznie wcale.
Może dałoby się połączyć to wszystko w jedną całość i stworzyć jedną wielką bazę, z której każdy mógłby korzystać w dowolnym czasie dla każdego miejsca na Ziemi? Przyznam z góry, iż przedstawiłem tylko niektóre drogi, które można byłoby zastosować. Nie odwoływałem się do żadnej specjalistycznej literatury na ten temat. Ta idea wyrosła na bazie przekazu informacji. Z racji, że z wykształcenia jestem geografem przytoczone przykłady odwołują się w dużej mierze do tej dziedziny. Na świecie jest wiele innych platform informacyjnych dotyczących różnych obszarów. Jest także dużo portali z mapami. Ja skupiłem się przede wszystkim na tych, oferowanych przed open source. Jestem świadomy również tego, że części z nich nie znam. Na koniec wstępu pokażę jak dziś wygląda stan szczegółowości informacji dla małych miejscowości prezentowany przez niektóre, znane nam narzędzia (Pic.4-8).
Jak widać na powyższych ilustracjach każdy serwer prezentuje różny, aczkolwiek zbliżony do siebie interfejs przedstawiający mapy interesującego nas obszaru. Jeśli chodzi o informacje z tym dla mniejszych, mało atrakcyjnych miejscowości bywa gorzej. Pojawiają się jedynie drobne przedsiębiorstwa oraz obiekty użyteczności publicznej. Pomocnym narzędziem dla sporządzenia bazy informacji o tych miejscowościach może być warstwa map historycznych, prezentująca układ ówczesnej zabudowy, przebieg cieków wodnych, itp. Innym przykładem mogą być zdigitalizowane mapy obszarów leśnych, które ostatnimi czasy także wyrastają jak grzyby po deszczu. Kiedy sięgniemy do map Geoportalu, pokażą nam się dużo bardziej szczegółowe zdjęcia satelitarne. Moim zdaniem to wciąż nie wystarczająca ilość informacji, zwłaszcza dla obszarów peryferyjnych.
2. Wstępne założenia (cele) Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej (WBWR)
Osobiście widzę 3 podstawowe cele dla tego przedsięwzięcia:
- Stworzenie bazy danych dla możliwie jak najmniejszego obszaru. Opis w rozdziałach poniżej,
- Kooperacja z wiodącymi, istniejącymi już bazami informacyjnymi jak Google czy Wikipedia w celu wymiany informacji,
- Aktywizacja zawodowa społeczeństwa, polegająca na utworzeniu nowych miejsc pracy dla osób powołanych do realizacji projektu.
3. Mikro i makro ujęcie, efekt boomerangu
Jak mogłaby funkcjonować Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej? Jak wyżej podałem jednym z założeń byłoby stworzenie bazy danych możliwie jak dla najmniejszego obszaru. Tym obszarem mógłby być kataster nieruchomości czy działka ewidencyjna (Ryc.9).
Katastry nieruchomości i działki ewidencyjne są w zasadzie najmniejsze powierzchniowo jednostki, które zarazem mogą być jednostkami wyjściowymi. Na te jednostki należałoby zwrócić szczególną uwagę w momencie, gdy zawierają interesujące obiekty z różnego punktu widzenia (np. pomniki przyrody, obiekty turystyczne, obiekty sakralne, stanowiska badawcze, itp.). Dziś po części już to funkcjonuje. Obiekty najbardziej interesujące z punktu widzenia m.in. turystyki są rzeczowo opisane jednakże w przypadku np. obiektów użyteczności publicznej, przedsiębiorstw, itp. opisy mają charakter czysto lokalizacyjny z podaniem jedynie adresu i kontaktu. Tutaj wyobrażałbym sobie rolę działki jako pojedynczego miejsca, na temat którego zebrano najwięcej informacji jak tylko możliwe.
Idąc dalej przechodzimy do bardziej nadrzędnych jednostek. Kataster nieruchomości i działka ewidencyjna będą budować nam przysiółek (tereny wiejskie) lub osiedle (tereny miejskie). W związku z tym dla przysiółka czy osiedla działki będą stanowić zbiór jednostek podrzędnych. Mając na myśli opracowanie materiału (bazy informacyjnej) dla jednostki wyższego rzędu musimy brać pod uwagę korelację i syntezę danych pomiędzy jednostkami niższego rzędu. Idąc tym rozumowaniem zbiór działek wraz z pełnym zestawem informacji złoży się na bazę informacji o danym osiedlu.
Następnie mamy kolejne, większe jednostki. Trzymając się jednostek administracyjnych będzie to:
- Dzielnica (na która składa się kilka osiedli)
- Miasto (na która składa się parę osiedli, inaczej w przypadku wsi, na które składa się kilka przysiółków)
- Gmina (grupa kilku wsi)
- Powiat (obszar kilku gmin)
- Województwo
- Kraj
Oczywiście taką zależność możemy również rozpatrzeć w przypadku innych jednostek, np. fizyczno-geograficznych.
Aby móc działać na mniejszym obszarze potrzeba nam informacji bardziej ogólnych , pochodzących z większego obszaru (Ryc.10)
Tym większym obszarem może być np. województwo, grupa górska, jednostka geologiczna, strefa roślinna, historyczny organ administracyjny, itp., jak np. poniżej:
- Województwo małopolskie leży na południu Polski, więc Kraków leży na południu Polski toteż Kurdwanów także leży na południu Polski
- Beskid Makowski leży w Karpatach Zachodnich, więc pasmo Koskowej Góry leży w Karpatach Zachodnich i Koskowa Góra leży również w Karpatach Zachodnich
- Wielkopolska leży w strefie klimatu przejściowego, więc Kalisz leży w strefie klimatu przejściowego
O ewentualnych wyjątkach na danym obszarze zwykle jesteśmy powiadomieni dzięki stosownej literaturze.
Mając informację na temat większego obszaru uzyskujemy narzędzia uszczegółowienia tych informacji dla obszarów mniejszych, które w ostateczności niczym boomerang wracają do obszarów finalnych (jednostek wyższego rzędu). Trudno bowiem, żeby pojedyncza działka miała znaczący wpływ na województwo lub powiat. Stąd też strzałki z jednostek niższego rzędu skierowane są do najbliższych jednostek nadrzędnych (Ryc. 5).
Podsumowując gromadzenie informacji dla Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej miałoby charakter efektu boomerangu, gdzie organizując dane dla jednostek najmniejszych należałoby sięgnąć do jednostek wyższego rzędu, do których w efekcie te informacje (w dużo bogatszej formie) w efekcie końcowym powróciłyby.
4. Obszary “wyjściowe”
Szczegółowe zbieranie danych rozpocząłbym od obszaru wyjściowego. Dla porządku powinien być to obszar najmniejszy. W przypadku takiego obszaru łatwo będzie go spenetrować oraz sporządzić kartowanie terenu. Trudniej będzie natomiast zdobyć informacje na jego temat. W tym przypadku konieczne będzie odwołanie się do wyższej jednostki administracyjnej lub regionu geograficznego czy historycznego który został opisany. Przykładem takiego obszaru “wyjściowego” może być:
- Działka i kataster
- Przysiółek lub osiedle
- Wieś lub małe miasto
Następnym krokiem byłaby synteza zebranych danych czyli scalenie tych wszystkich obszarów “wyjściowych” w oparciu o obszary nadrzędne (np. gminy, powiaty, itd.) aż do momentu, gdy stworzymy bazę informacyjną dla naszego finalnego obszaru, którym będzie państwo, makroregion geograficzny, itp. Czyli prościej mówiąc korelacja informacji ze wszystkich mniejszych obszarów wchodzących w skład jednego większego (np. korelacja informacji z kilku wsi wchodzących w skład gminy). Należy mieć pełną świadomość tego, iż szereg informacji w poszczególnych jednostkach będzie się powielać, a także oddziaływać na jednostki sąsiednie.
5. Sposoby pozyskiwania danych
Według mnie do tego przedsięwzięcia należy brać pod uwagę 5 sposobów pozyskiwania danych:
- Literatura (książki, mapy, przewodniki prasa) – będzie wdzięcznym sposobem na pozyskanie danych na temat niewielkich obszarów, jednakże tak jak wyżej wspomniałem z literaturą szczegółową odnośnie danego obszaru niekiedy może być ciężko. Chcąc skutecznie zdobyć informacje na temat naszego obszaru wyjściowego trzeba odwołać się do map topograficznych (w dalszej kolejności szczegółowych map turystycznych), przewodników turystycznych (ewentualnie folderów informacyjnych), informacji z prasy (dobrze byłoby prześledzić lokalne gazety, biuletyny najlepiej od początku wydania) oraz wszelakie zapiski archiwalne (urzędy, kościoły). W przypadku informacji naukowych pomocne będą platformy cyfrowe wydawnictw naukowych oraz wyszukiwarki specjalistycznych dziedzin naukowych, jak np. Google Scholar.
- 2) Badania terenowe (penetracja terenu, kartowanie terenu, badania laboratoryjne) – mogłyby stanowić uzupełnienie informacji niepełnych w literaturze.
- 3) Dane statystyczne (GUS, źródła lokalne, opracowane na podstawie własnych badań) – także stanowiłyby uzupełnienie dla informacji niepełnych w literaturze.
- 4) Fotografie – mogłyby być bardzo istotne w przypadku miejsc trudno dostępnych, pozbawionych dokumentacji wirtualnej (np. panoramio.com)(1).
- 5) Wywiady społeczne – mogłyby być końcowym uzupełnieniem informacji niepełnych w literaturze. Wywiady środowiskowe dałyby możliwość odtworzenia najnowszej historii najmniejszych jednostek czyli działek. Opierając się na prowadzonych przez serwis Geoportal2.pl aktualizacji map geodezyjnych, które opierają się w dużej mierze na pracy terenowej i kontaktem z mieszkańcami można by było informacje na temat poszczególnych działek zdobywać już przy okazji.
6. Rodzaj informacji
Odpowiedź prosta – informacje z różnych dziedzin:
- geografii, biologii, historii, soclojogii (problemy społeczne), etnografii, jak i również nauk specjalistycznych:
- hydrologii, botaniki, geologii, itp.
Podane dziedziny mają charakter przykładowy. Każda z nich składa się ze ściśle określonych specjalizacji, w obrębie których także miło byłoby zebrać dane. Byłoby to zadanie dla specjalistów z wąskich ścieżek.
Finalnym efektem Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej byłoby stworzenie elektronicznej syntezy informacji, w której każda zebrana informacja zawierałaby swoje źródło pochodzenia wyrażone w postaci przypisu bądź cytowania (za wyjątkiem informacji zdobytych w wyniku wywiadu środowiskowego). Podstawą funkcjonowania tej gigantycznej bazy informacji byłoby “słowo klucz” odnoszące się zarówno do problemu wąskiej dziedziny jak i miejsca wskazanego na mapie, gdzie ten problem występuje (Ryc. 11).
Informacje końcowe podlegające syntezie końcowej można podzielić na zmienne i stałe (Ryc.12). Oczywiście podział ten jest fikcyjny, ponieważ nawet informacje zaliczane do stałych też się zmieniają, z tym że zmiana ta nie jest zauważalna w skali ludzkiego życia. Równie dobrze mógłby funkcjonować podział na dane zmieniające się szybciej i dane zmieniające się wolniej. W każdym bądź razie dla danych stałych częste aktualizacje nie byłyby wymagane tak często jak w przypadku danych zmiennych.
7. Efekty opracowania danych
Efektem opracowanych danych byłaby wszechogromna baza danych, dzięki której byłoby możliwe:
- Opisanie miejsc z wyszczególnieniem informacji o nich
- Wyszczególnienie miejsc występowania danych zjawisk w zależności od tematyki. Tutaj ważne byłoby merytoryczne istnienie danego miejsca.
- Mapowanie opisanych miejsc w oparciu o kryteria tematyczne (np. mapy Google).
Na podstawie opisów poszczególnych miejsc powstałyby opisy konkretnych miejscowości. Byłyby to tradycyjne, ogólne opisy, jakie dziś spotykamy np. w przewodnikach turystycznych, ale z tą różnicą iż zasób informacji pochodziłby z możliwie jak największej ilości dziedzin. Wirtualny charakter owej bazy pozwoliłby uzyskiwać te opisy na różnych płaszczyznach w zależności od rangi jednostki. Tak jak dziś mamy np. Geoportal, gdzie używając “lupy” otrzymujemy coraz bardziej szczegółowe zdjęcia satelitarne aż do skali umożliwiającej nam analizę rozmieszczenia katastrów nieruchomości tak samo moglibyśmy w Wirtualnej Bazie Wiedzy Regionalnej za pomocą “lupy” otrzymywać informacje dla terenów coraz mniejszych aż ostatecznie dla pojedynczych katastrów nieruchomości.
W związku z tym Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej mogłaby być czymś więcej niż dziś jest Wikipedia. Zawierałaby bowiem szczegółowy opis miejscowości jako efekt syntezy opisów poszczególnych miejsc (jednostek podrzędnych) znajdujących się w granicach tej miejscowości.
8. Kto mógłby zbierać dane?
Mówiąc o osobach, które do pracy nad Wirtualną Bazą Wiedzy Regionalnej przystąpią mam na myśli osoby które:
- Są zainteresowane najbliższą okolicą swojego zamieszkania lub jakimkolwiek innym terenem, w którym lubią spędzać najwięcej swojego czasu.
- Będące specjalistami w swoich wyuczonych bądź hobbystycznych dziedzinach.
- Chcą zastosować swoją wiedzę w wymiarze praktycznym, pracować w zawodzie zgodnym z ich wykształceniem, itp.
Do wymienionych aspektów należy dodać, iż praca osób zainteresowanych okolicą własnego miejsca zamieszkania, osób chcących połączyć to ze swoją pasją lub kierunkiem kształcenia przyczyni się do wydajniejszych efektów pracy. Nie uważam jednak, że muszą to być konkretnie takie osoby. Po prostu ważne aby za to przedsięwzięcie odpowiedzialne były osoby specjalizujące się w swoich dziedzinach, gdzie np. geolog będzie zbiera informacje o skałach, hydrolog o wodach, historyk o wydarzeniach, itp.
9. Mechanizm powstawania Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej (WBWR)
- Zgromadzenie osób, które wezmą udział w projekcie – najlepiej jakby byli to pasjonaci swych rodzinnych stron z różnych części kraju. Docelowo aby możliwie jak najwięcej obszarów “wyjściowych” było przez takie osoby reprezentowane. Jednakże nie należy bazować tylko i wyłącznie nad osobami pasjonującymi się danym obszarem, gdyż w takim wypadku obłożenie jednostek “wyjściowych” pod względem różnych dziedzin byłoby bardzo nierównomierne. Tu swoje rozważania kieruję do osób, które nie pracują dziś w swoim zawodzie a chciałyby się zająć czymś, z czym niegdyś wiązały swoją przyszłość. Obecność takich osób zwiększy efektywność pracy nad projektem.
- Utworzenie sieci współpracy na skale regionu oraz kraju – współpraca ta miałaby polegać przede wszystkim na korelowaniu zebranych danych pomiędzy jednostką A a jednostką B (najbardziej newralgicznymi będą obszary graniczne poszczególnych jednostek np. administracyjnych). Przy korelowaniu zebranych danych najpierw skupilibyśmy się na pograniczu jednostki A z jednostką B. Kiedy już z mniejszych jednostek bylibyśmy w stanie stworzyć jednostkę większą (jak.np z kilku gmin powiat) wówczas postępowalibyśmy analogicznie w stosunku do powiatów, itp. Podobną rzecz można byłoby uczynić w przypadku krain geograficznych.
- Sympozja, szkolenia dotyczące stopnia szczegółowości i formy opracowanych danych – miałyby się one odbywać etapami dla poszczególnych grup ludzi.
- Praca w poszczególnych jednostkach wg ustalonych kryteriów – w skład czego wchodziłoby opracowanie merytoryczne terenu wraz z elektroniczna formą opracowania danych. Ta elektroniczna forma opracowania danych miałaby charakter dwojaki: wyszukiwania hasłowego oraz części opisowej z ewentualnymi załącznikami (fotografie, schematy, itp.)
- Ostateczne opracowanie materiału wraz z ewentualna weryfikacją – polegałoby na scaleniu dorobku materialnego poszczególnych jednostek.
- Korelacja opracowanych danych wg regionów – byłby na to przygotowany odpowiedni schemat, który kładłby szczególny nacisk na ościenne regiony w stosunku do tego, który aktualnie został przygotowany.
- Powstanie bazy multimedialnej czyli Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej – która mogłaby funkcjonować w postaci atlasu, na którego mapach ( i obszarach) zaznaczone byłyby punkty zależne od ich tematyki i przeznaczenia lub encyklopedii, która bazowałaby na “słowie klucz”.
- Cykliczna aktualizacja danych – odbywałaby się w zależności od stopnia zmienności danej dziedziny, np. w przypadku geologii aktualizacja danych nie byłaby potrzebna w najbliższym czasie, a w przypadku zagadnień gospodarczych musiałaby ona występować stosunkowo często (np. co 2 lata)
10. Ostateczne cele Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej
Czyli w kilku słowach o tym, co mogłoby być w zamian gruntownego opracowania danych:
- Powstałaby wirtualna baza wiedzy na różne tematy z różnych regionów z uporządkowaną wiedzą na dwóch płaszczyznach: hasłowej i opisowej, gdzie wiedza opisowa pojawiałaby się w momencie najechania kursorem na interesujące nas miejsce na mapie.
- Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej cechowałaby się fantastyczną wygodą w posługiwaniu się. Polegałoby to na wirtualnym przemieszczaniu się po terenie za pomocą nawigacji po wskazanych i opisanych wcześniej interesujących miejscach.
- Aktywizacja zawodowa dla osób wykształconych, zmniejszenie bezrobocia strukturalnego z racji wykonywanego projektu, a potem chociażby konieczności aktualizowania danych (opis j.w.) oraz dokumentacji wszelkich zmian zachodzących w terenie, aktualizacja opisów, fotografii, itp.
11. Analiza SWOT przedsięwzięcia
W poniższej tabeli (Ryc.13) zebrałem wszystkie za i przeciw tego przedsięwzięcia, jakie aktualnie przyszły mi do głowy.
12. Podsumowanie
Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej może być narzędziem wyrównującym szanse rozwojowe wszystkich obszarów, dzięki dużo łatwiejszej dostępności informacyjnej z zakresu różnych dziedzin. Pomimo ogromnego dostępu do informacji, jaki dziś mamy z wielu źródeł uważam iż wciąż jest bardzo dużo rzeczy do zrobienia . Przekaz informacji jest bardzo nierównomierny, bowiem jedne obszary opisane są lepiej, a inne gorzej. Wystarczy poszperać w Wikipedii oraz sięgnąć do jej siostrzanych projektów. Nigdzie informacje nie są opracowane tak samo, a mało tego są one w wielu miejscach nie wystarczające, gdyż opisują poszczególne miejscowości jako całość, zaś w zasadzie nie ma możliwości zebrania informacji na temat mniejszych jednostek jeśli nie są one jakoś szczególnie interesujące. Wirtualna Baza Wiedzy Regionalnej mogłaby pełnić rolę wirtualnej giga biblioteki, z której każdy mógłby korzystać i zarazem dokształcać się. Robiłby to zdalnie wyszukując interesujące rzeczy najszybciej jak to tylko możliwe albo po wpisaniu hasła w wyszukiwarkę, albo po najechaniu kursorem na kataster nieruchomości lub nazwę własną (adresową), jaką dziś spotykamy w Google czy niektórych aplikacjach turystycznych. Niosłoby to niestety pewne zagrożenie dla istniejących bibliotek oraz dla książki samej w sobie. Niemniej jednak proces ten już dziś jest zauważalny, gdyż słyszymy iż popyt na tradycyjną książkę spada na korzyść audiobooków i innych multimedialnych źródeł informacji. Mając na uwadze fakt, że dziś bardzo dużo osób z wyższym wykształceniem wykonuje prace niezgodne ze swoją profesją projekt Wirtualnej Bazy Wiedzy Regionalnej mógłby znacząco ograniczyć szalejące dziś w wielu krajach bezrobocie strukturalne, a także bezrobocie samo w sobie. Założenie tego projektu pokazuje, że dzisiejszy świat to nie tylko informatycy, robotycy i lekarze! Liczą się wszystkie wyuczone zawody, tylko należy znaleźć właściwą drogę działania dla większej grupy osób niż to było dotychczas.
13. Linki
- Geoportal mapy
- Geoportal 2
- Wirtualne mapy Czech
- Mapy Polski Targeo
- Potężna baza map serwera ArcGIS
- Wirtualne mapy serwera Openstreetmap
- Oficjalna strona producenta map OsMand na aplikacje mobilne
- Google Scholar
- The Wiley Library
- Google books
- Nature
- Science
- The Research Gate
- Springer
- Elsevier
- Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych
- Wirtualna Biblioteka Nauki
- Zaplecze informatyczne dla Wirtualnej Bazy Naukowo-Technicznej Politechniki Śląskiej
- Gisplay – portal wiedzy geoinformatycznej
- Bank danych o lasach
- “Popularność książek elektronicznych rośnie…”To tylko niektóre z potężnej kopalni serwerów oferujących nam dostęp do różnego rodzaju map i wyszukiwarek informacji naukowych.
Przypisy
(1) Serwer Panoramio.com został oficjalnie zamknięty z dniem 4.11.2016 . Portal sam w sobie jest zawieszony i mogą tam wejść jedynie użytkownicy w celu połączenia konta Panoramio z serwisem Google+. Zdjęcia użytkowników jeszcze przez rok będzie można oglądać za pośrednictwem oprogramowania Google Earth i platformy Google Maps.
Mariusz Krukar